باغ و عمارت عین الدوله از اماکن و جاذبه های گردشگری شهر تهران به شمار می آید. این باغ و عمارت محل سکونت عین‌الدوله وزیر سه دوره حساس تاریخی در دوران قاجار بوده است. عین‌الدوله وزیر مستبد مظفرالدین شاه بود و در زمان جنبش مشروطیت بسیاری از آزادی‌خواهان و مبارزان را به زندان انداخت و شکنجه کرد.

عین الدوله

عین‌الدوله پس از کودتای اسفند ۱۲۹۹، از قدرت برکنار شد. ضعف جسمانی و ورشکستگی و فشار طلبکاران از او فردی ضعیف و ناتوان ساخت. به همین دلیل، در اواخر عمر او بود که این عمارت توسط بصیرالدوله هروی خریداری شد. او این خانه را احیا کرد و از آن پس این خانه محل اقامت خانواده هروی گردید.

باغ و عمارت عین الدوله تهران

عمارت عین‌ الدوله در دوران گذشته شامل یک عمارت تشریفاتی، استخری بزرگ و باغ‌های زیبا و خوش‌منظره‌ای در اطراف بوده است. در میانه‌ی باغ، استخر بزرگی قرار داشت که سکوهایی به شکل جزیره جا به جا در استخر خودنمایی می‌کردند و این جزیره‌ها، توسط پل‌های فلزی کوچکی به هم متصل می‌شدند.

گشت و گذار در باغ موزه نگارستان

ستایش الهه آب در بیشاپور

عرصه باغ 11900 مترمربع و به شکل مستطیلی شمالی جنوبی طراحی شده. باغ و عمارت عین الدوله چهار درب دارد؛ دو ورودی اصلی در سمت شمال و جنوب و دو ورودی فرعی در دو جهت شرق و غرب. درب شمالی، درب اصلی و تشریفاتی مجموعه به شمار می رود. مساحت ساختمان 800 متر می باشد و در دو طبقه بنا گردیده. ساختمان اولیه، بنایی اعیانی ولی ساده و ییلاقی در دو طبقه بود.



از زمان احداث بنا خبر دقیقی در دست نیست، اما احتمالا عمارت بین سالهای 1330-1310 قمری ساخته شده باشد. در حوالی باغ عین الدوله باغ های مشهوری به فواصلی در جهات مختلف آن قرار دارد از آن جمله می توان به باغ سلطنت آباد ناصرالدین شاه، باغ حاج امین الضرب (ضرابخانه بعد)، باغ مهران (محل ساواک) و باغ های دیگر که مالکین مشهوری نداشتند اشاره کرد.

باغ و عمارت عین الدوله تهران
عکس از سایت گردشگری ایران

 

کنفراس تهران و عکس تاریخی ایوان عمارت عین الدوله

از حوادث تاریخی و خطیری که در این باغ رخ داده کنفرانس تهران است. در خلال جنگ جهانی دوم سران سه کشور روس و انگلیس و آمریکا که پیشتر قوایشان در تهران مستقر شده بودند در پایتخت حضور یافتند. ایشان به جهت امنیتی و دیگر ملاحظات از مرکز شهر و تمرکز منطقه مسکونی دور شده و در عمارت عین الدوله استقرار پیدا کردند و کنفرانس مشهور تهران را نیز در همین عمارت برگزار نمودند.


از روز 6 تا 9 آذرماه سال 1322 کنفرانس تهران، چهارمین کنفرانس سران کشورهای انگلیس، امریکا و شوروی ، به منظور توافق درباره چهره جهان پس از جنگ جهانی دوم به صورت سری با نام رمز یوریکا برگزار شد که طی این رویداد، عمارت عین‌الدوله (منزل بصیرالدوله هروی)، محل اسکان سران این کشورها یعنی چرچیل، روزولت و استالین بوده است. این کنفرانس در پی کنفرانس قاهره و پیش از کنفرانس‌های پوتسدام و یالتا برگزار شد. هدف کلّی همهٔ این کنفرانس‌ها توافق دربارهٔ چهرهٔ جهان پس از پایان جنگ جهانی دوم بود. استقلال و تمامیت ارضی ایران با صدور اعلامیه‌ای در پایان کنفرانس تضمین گردید.

عکس تاریخی این سه رهبر سیاسی قرن 20 در کنار یکدیگر در ایوان شمالی بنای عین‌الدوله، یادگاری از این رویداد است.
از چپ به راست: ژوزف استالین، دبیرکل شوروی؛ فرانکلین دلانو روزولت، رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا؛ وینستون چرچیل، نخست‌وزیر بریتانیا
از چپ به راست: ژوزف استالین، دبیرکل شوروی؛ فرانکلین دلانو روزولت، رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا؛ وینستون چرچیل، نخست‌وزیر بریتانیا

مرمت و بازسازی بنا

بصیرالدوله در دوران اسکان دراین باغ چند مرتبه دست به تعمیرات ساختمان زد. بار نخست در سمت شمال شاه نشین با ایجاد سالنی فضای ورودی ساختمان را تقویت بخشید که این خود سبب پیدایی بالکنی در طبقه دوم گردید.
بار دیگر راه پله ساختمان را از شمال شرقی به میان ضلع غربی انتقال داد و با وسعت دادن سالن ضلع شمالی، در طبقه همکف ، چند اتاق به صورت دو گوشواره‌ قرینه در دو سمت بنا ساخت. افزون بر آن مالک در قسمت میانی طبقه همکف مبادرت به ایجاد سرویس بهداشتی و حمام درون عمارت نمود. با از میان رفتن مالک اولیه رفته رفته باغ به حال خود رها شد و وقتی در اختیار شهرداری قرار گرفت که از سال‌ها پیش ویران و متروک شده بود.

وضعیت بنایی که در سال ۱۳۷۶ در اختیار شهرداری قرار گرفت طبق گزارش ثبت شده؛ عمارت درون ملک کاملاً ویران و مخروب و تمام درختان سمت جنوب آن سوخته و زمینی که از قسمت جنوبی بنا منفک و ۱۰ متر گود برداری شده بود، بخشی از عرصه همین منزل بود که استخر سابق باغ در آنجا قرار داشت.

باغ و عمارت عین الدوله تهران

نگارخانه برگ

در سال ۱۳۸۷، سازمان زیباسازی شهر تهران، در کنار مجهز ساختن فضاهای داخلی و خارجی عمارت عین‌ الدوله، اقدام به تعریف محیطی به عنوان نگارخانه در داخل عمارت کرد. نام این نگار‌خانه «برگ» است و محلی برای علاقه‌مندان به بازدید از آثار هنری است. هم‌اکنون نگارخانه‌ برگ یکی از معتبرترین و پرسابقه‌ترین نگارخانه‌های ایران است.

جالب است بدانید تمام مجسمه هایی که قرار است در گوشه و کنار تهران نصب شوند به این مکان آورده می شوند و بعد از تایید، اصل مجسمه ساخته و در محل از پیش تعیین شده نصب می گردد.

این بنا در خیابان جمالی و در محلهٔ پاسداران واقع شده‌است.