سیری در زندگی و اندیشه های حکیم اسدی توسی | قسمت اول 

از میان شاعران و نویسندگان بزرگ و فرهیخته ایران بسیاری به آنچه درخور شأن شان باشد نمی‌رسند و تنها گروه اندکی شناخته می‌شوند. اسدی توسی ازجمله شاعرانی است که نه‌تنها نزد مردم که نزد ادیبان و حتی جامعه ی بی‌شمار فارغ‌التحصیلان ادبیات هم شناخته‌شده نیست، حال‌آن که او نویسنده ی اولین لغت‌نامه ی فارسی است و سراینده گرشاسب‌نامه.

ما ایرانی ها، تاریخ را فراموش می کنیم

یکی از دشواری‌های فرهنگ و ادبیات سرزمین ایران فراموشی تاریخی مردم ماست. فریدون یونسی در کتاب خود “شرح و شناخت گرشاسب‌نامه اسدی طوسی” می‌نویسد باورکردنی نیست که پانصد سال حکومت اشکانیان بدین‌گونه به فراموشی سپرده شود و هیچ اثری از آن باقی نماند و هرتسفلد در کتاب “تاریخ باستان ایران بر مبنای باستان‌شناسی” ریشه و علت این فراموشی را با خصایص ایرانیان مرتبط می‌داند و می‌نویسد ایرانیان همیشه به مفاهیم آسمانی و امور مافوق طبیعی علاقه‌مند بوده‌اند و همیشه به حقایق تاریخی بی‌علاقه بوده‌اند و روایات تاریخی نزد ایشان به‌صورت افسانه و داستان درآمده است.

از علت‌های فراموشی تاریخی ایرانیان گفتیم و باید این فراموشی را به فرهنگ ادبیات و هنر هم تسری بدهیم؛ زیرا اگر غیر از این باشد حکیمی همپایه ی اسدی توسی نباید به‌سادگی به فراموشی سپرده شود.

در بسیاری از تذکره‌ها، او را استاد فردوسی دانسته‌اند که نادرست است؛ زیرا فردوسی متولد سال سیصد و بیست و نه هجری قمری است و اسدی سال چهارصد و شصت و پنج هجری قمری درگذشته است. با این حساب صد و سی و شش سال فاصله میان تولد فردوسی و مرگ اسدی طوسی وجود دارد و چنین ادعایی نمی‌تواند صحت داشته باشد. هرچند ادوارد براون هم این قول نادرست را پذیرفته‌است.

عظمت کار اسدی تا آن‌جاست که دهخدا درباره ی کتاب او می‌نویسد:

اسدی در تألیف این کتاب خدمتی درخور تعظیم به زبان فارسی کرده و نه‌تنها به واسطه ضبط و تعریف لغات و تعیین عرف ها بلکه از جهت آوردن اشعار متقدمین مانند ابوشکور بلخی، شهید بلخی، رودکی و عده ای دیگر، که تنها دلیل بر وجود آنان همین کتاب است؛ چنان‌که اگر نبود اسامی و این مقدار کم از آثارشان هم به دست مان نمی‌آمد و در ادامه می‌افزاید که فرهنگ اسدی به‌جهت دقت حدود و صحت تفسیر بهترین کتاب لغت و نیز قدیمی‌ترین فرهنگ موجود فارسی است.

مطالعه کنید :

نگاهی به ریشه های مردسالاری در ادبیات کهن پارسی

چرا شعر این قدر مهم است؟ ( با نگاهی به شعر انتقادی : هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد)

علاوه‌بر اهمیت فرهنگ لغت او باید از گرشاسب‌نامه هم بسیار سخن گفت؛ زیرا او بعد از فردوسی بزرگ‌ترین حماسه‌سرای ایران است.

برای ادای دین به بزرگ مرد ادب و فرهنگ پارسی‌، از این پس در چند شماره، به بررسی اندیشه‌ها و هنر وی می‌پردازیم با مباحثی از جمله خرد و دانش، زن، سرنوشت، مرگ، گرامی‌داشت زمین و غیره با من همراه باشید.

*این مطلب ادامه دارد.