استفاده از مطالب، تصویرسازی ها، عکس ها، فیلم ها و پادکست ها با ذکر منبع و لینک مستقیم به وب سایت پلاک۵۲ بلامانع است.
تقریبا هر شخص اهل مطالعه ای میداند که یکی از خاستگاه های مهم عرفان و تصوف، کشورمان ایران است.
اگر متون کهن عرفانی را بررسی کنیم، بی شک به اهمیت عرفان خسروانی و فهلوانی به اندازه ی عرفان یونانی و اسلامی و شاید بیشتر از آنها پی خواهیم برد. از سلطان العارفین، بایزید بسطامی و پیر میهنه، ابوسعید ابیالخیر تا سلاله ی عرفای همه ی قرون و اعصار جلال الدین محمد بلخی رومی، همه و همه بیانگر این موضوع هستند؛ اما شاید کمتر کسی بداند که اشتقاق و ریشه ی لغت صوفی چیست و از کجاست، آیا ریشه ی عربی دارد یا عجمی؟
در مورد اشتقاق و ریشه ی کلمه صوفی، عقاید و آرا مختلف است. استاد جلال الدین همایی با بررسی و غور در متون کهن، تا حدود بیست قول تتبع کرده که برخی از آنها را با اقتباس از مقدمه ی کتاب «مصباح الهدایه» به قلم عزالدین محمود کاشانی، عارف و صوفی قرن هشتم هجری، به مقدمه و تصحیح استاد همایی، نقل می کنیم:
– عقیده ی استاد ابوالقاسم قشیری، صاحب رساله ی قشیریه و پیروانش
برای کلمه ی صوفی، ریشه ی عربی در نظر نگرفته اند و اشتقاق صوفی را از کلمه ی صوف به معنی پشم، به مناسبت پشمینه پوشی این طایفه دانسته اند و این قول، مشهورترین و صحیح ترین اقوال در اشتقاق کلمه ی صوفی است.
این نوشتار را با صدای علی مومنیان گوش کنید
– عقیده ی ابوالحسن غزنوی، صاحب «کشف المحجوب»
«و بر مقتضی لغت، اشتقاق این اسم، درست نگردد از هیچ معنی، از آنکه این معنی معظم تر از آن است که این را جنسی بود؛ تا از آنجا که مشتق بود که اشتقاق شیای از شیای مجانست خواهد.
– عقیده ی استاد ابوریحان بیرونی
عقیده ی استاد ابوریحان بیرونی نیز مانند قشیری است و او نیز معتقد است که صوفی اشتقاق عربی ندارد؛ ولی ریشه ی آن را یونانی دانسته است از کلمه ی سوف(soph) یعنی حکمت، مانند فیلسوف که مرکب است از (phila) و سوفیا (Sophia) به معنی دوستدار حکمت و دانش، و چون گروهی در اسلام ظهور کردند، که در عقیده به دانشمندان یونانی نزدیک تر بودند، به نام سوفیه یا صوفیه خوانده شدند.
– بعضی عقیده دارند که صوفی مشتق است از صفّه به مناسبت تشابه احوال صوفیه به اهل صفّه و ارباب صفّه یعنی فقرا و زهّاد و عبّاد صدر اسلام، از قبیل سلمان و عمّار و ابوذر و … که معبد و خوابگاهشان در صفّه ی (سکوی) مسجد پیغمبر اکرم صلوات الله علیه بود، این عقیده در اللمع، کشف المحجوب، رساله ی قشیریه و عوارف المعارف نقل شده است. در خصوص ریشه ی کلمه ی صوفی عقاید دیگری نیز گفته اند، مثلا به معنی صوفه، یعنی پاره ی پشمی که دور ریزند و این به مناسبت تواضع این جماعت است؛ یا آنکه مأخوذ از بنی صوفه، آن قبیله ای که خادم کعبه بودند، به مناسبت آن که صوفی دلیل و راهنمای طالبان کعبه ی مراد و جان است، باشد.
والله العالم