استفاده از مطالب، تصویرسازی ها، عکس ها، فیلم ها و پادکست ها با ذکر منبع و لینک مستقیم به وب سایت پلاك 52 بلامانع است.
استان گیلان دوازدهمین استان پرجمعیت کشور است و به دلیل آب و هوای معتدل و خاک حاصلخیز، تراکم جمعیت در آن بالاست و جایگاه سوم را از این نظر در میان استان‌های کشور دارد .این استان از شمال با دریای خزر و کشور آذربایجان از جنوب با استان‌های زنجان و قزوین و از شرق با استان مازندارن هم‌مرز است .محصور شدن در میان رشته کوه‌های البرز، کوه‌های تالش و دریای کاسپین (دریای خزر) سرزمینی را به وجود آورده که در هر سوی آن رودخانه‌ای از کوه سرازیر می‌شود و سبزی جنگل‌ها چشم را می نوازد.
در لغت‌نامه‌ی دهخدا در مدخل گیلان آمده است که گیلان ترکیبی از گیل و آن است؛ آن پسوند مکان است. پس گیلان یعنی سرزمین مردم گیل و گیل‌ها قومی از مردم ایران هستند که با گویش گیلکی حرف می‌زنند .گیلان در اواخر دوره‌ی قاجار به دروازه‌ی اروپا شهرت داشت. این استان نقش مهمی در تاریخ معاصر کشورمان داشته است که نهضت مشروطه و قیام جنگل به رهبری میرزا کوچک‌خان از اثرگذارترین آنهاست.
روستای ماسوله گیلان یکی از مناطق تاریخی و معروف ترین شهر پلکانی ایران است. این روستا در جنوب غربی استان گیلان در ۲۰ کیلومتری شهر ماکلوان، ۳۶ کیلومتری شهر فومن و ۶۰ کیلومتری شهر رشت قرار دارد. محدوده مرکزی ماسوله از سه جهت شمال، جنوب و غرب به کوه و از طرف شرق به دره ای زیبا مشرف و ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد برابر با ۱۰۵۰ متر است. آب و هوای ماسوله کوهستانی، با تابستانهای خنک و زمستانهای سرد و پر برف است و راه اصلی ارتباطی آن، جاده ای است که به سمت فومن کشیده شده است. زبان اصلی مردم ماسوله تالشی است که ریشه در زبان پهلوی کهن دارد.
ماسوله را باید دید
به قول سهراب سپهری ماسوله را نمی توان نوشت، ماسوله را باید دید. یکی از رویایی ترین روستاهای ایران، که با قابی تماشایی ساخته و چشم ها و قلب ها را به تسخیر در می آورد. بافت خانه های این روستا به خاطر هم خوانی با طبیعت اطرافش در کل جهان شناخته شده و سالانه گردشگران بی شماری برای دیدن آن به گیلان می روند. با وجود اینکه در سال های اخیر این روستا به شهرک ماسوله تبدیل شده ولی هنوز حال و هوای زندگی سنتی روستایی در آن جریان دارد.
معماری سنتی ماسوله چگونه است؟
معماری بافت و ترکیب سنتی منازل ماسوله آن چیزی است که امروز بیش از هر چیز دیگر توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب می کند، خانه های ماسوله اکثرا دو طبقه هستند و خانه از دو قسمت تشکیل شده است:
قسمت زمستانی منازل که در زبان محلی به سومه معروف است. سومه اتاق کوچکی است در عقب خانه که از نور چندانی برخوردار نیست و تنها یک نقطه نورگیر در آن به چشم می خورد که لون نام دارد، وسط این اتاق کوره ای تعبیه شده است که از آن برای آشپزی و تهیه غذا و تامین گرما استفاده می شود دور تا دور نیز طاقچه هایی است که با ظروف گوناگون چینی و مسی تکمیل شده است.
قسمت تابستانی یا به اصطلاح اتاق پیشخوان پنجره های چوبی و بالارو دارد این پنجره ها دارای گره های چینی هندسی که با شیشه های زیبا و رنگی رنگی تزیین شده است.
علاوه بر پیشخوان در بعضی از خانه ها، اتاقکی بر بام منزل وجود دارد که به زبان محلی به آن برج گفته می شود. مشخصه این اتاق این است که فقط در تابستان کاربرد دارد در اتاق پیشخوان طاقچه های جانبی به چشم می خورد.
بام هر منزل در ماسوله متمایل به کوه ساخته می شود و قسمت پیشین منازل بر عقب آن مسلط است. زمین جلوی منازل و پشت بام ها هر جفتشان به عنوان پیاده رو استفاده می شوند و به اصطلاح پشت بام ساختمان پایینی، حیاط خانه ی بالایی است. گلدان های شمعدانی رنگارنگی خانه های پلکانی ماسوله را آراسته اند و هارمونی زیبایی به این فضای سنتی بخشیده اند.
بازار سنتی ماسوله گشتی بزنیم
از بازار ماسوله گیلان اصولا به عنوان مرکز و قلب این منطقه یاد می شود و این بازار ۴ سطح مجزا از هم دارد و مغازه های ماسوله دقیقا به خاطر وجود همین بازار به وجود آمده اند. بازار ۲ طبقه ای است و مغازه هایش در سطوح بالا و پایین شکل گرفته است. انواع سوغاتی های مختلف گیلان و ماسوله در این محل به فروش می رسد.
می توانید انواع زیورآلات دست ساز، تزئینی جات، خوراکی ها، ترشیجات و حتی رستوران های محلی با غذاهای بسیار خوشمزه را در این بازار بیابید.
ریشه کلمه ماسوله چیست؟
کلمه ماسوله از دو بخش ماس و اوله تشکیل شده است. بخش اول در فرهنگ های ایرانی به مفهوم کوه و مانع و قسمت دوم نیز به معنای ارتفاع است که در ترکیب با ه تصغیر به مفهوم مانند آمده است. بنابر این ماسوله را می توان کوه بلند و کوه مانند معنا کرد. با تکیه بر زبانهای سانسکریت و فارسی میانه آنرا ماه کوچک یا سرزمین ماه کوچک نیز معنا کرده اند.
ایرانگردی با ماندانا:
سیل و زلزله در ماسوله
از عوامل طبیعی که موجب تخریب بافت تاریخی ماسوله می شود به سیل و زلزله می توان اشاره کرد. به علت وجود دو رودخانه ی رودخان و خلیل دشت، ماسوله همواره منطقه ای سیل خیز است. متأسفانه در طی ۲۵ سال گذشته به خاطر بی توجهی نسبت به حریم رودخانه و ساخت و ساز در اطراف آن، این ساختمان ها در معرض خطر سیل قرار گرفته اند که بدترین آن ها در سال ۱۳۷۵ رخ داد.
با توجه به قرار داشتن دوگسل فعال در منطقه شمال و جنوب غربی ماسوله، این شهر همواره با زلزله های خفیف و شدید روبه رو بوده است. ماسوله همیشه به علت بروز زلزله های متعدد، در معرض حرکت سنگ های بزرگ از بالای کوه به سمت شهر بوده وبه همین دلیل هیچ کس در این شهر اجازه قطع کردن درختان بالا دست کوه را ندارد.
این روستا در ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به‌عنوان میراث فرهنگی و طبیعی و اولین شهر تاریخی زنده کشور به صورت یک مجموعه کامل به ثبت رسید. در حال حاضر، ماسوله زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین اداره محیط زیست استان قرار دارد و خوشبختانه به‌خوبی از آن مراقبت می‌شود.
